Wynalazek, będący efektem działalności twórczej w dziedzinie techniki, podlega ochronie patentowej. W Polsce regulacje dotyczące tej kwestii odnaleźć można w Prawie własności przemysłowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 286 z późn. zm.), które stanowi podstawowy akt prawny regulujący kwestie patentów i innych praw własności przemysłowej. Kwestia ochrony patentowej wynalazku jest złożona i obejmuje różne aspekty, takie jak co może być chronione, jak daleko sięga ochrona patentowa oraz co jest z niej wyłączone.
Co może być chronione?
Zgodnie z art. 25 Prawa własności przemysłowej, ochronie patentowej podlegają nowe wynalazki, które dotyczą wynalazczej działalności wynalazcy i mogą być zastosowane w przemyśle. W praktyce wynalazek może obejmować praktycznie każdy nowy i nieoczywisty produkt lub proces technologiczny.
Za nowe uważa się takie wynalazki, które nie są zawarte w stanie techniki. Za stan techniki uznaje się zbiór wiadomości o technice, które zostały udostępnione publicznie poprzez opis pisanego lub ustnego, użycie, wystawienie lub w inny sposób przed dniem priorytetowym zgłoszenia patentowego. Wynalazek jest wynikiem działalności wynalazczej, jeżeli dla eksperta nie wynika on w sposób oczywisty ze stanu techniki.
Wynalazek musi też mieć charakter przemysłowy, co oznacza, że musi można go zastosować w przemyśle, rolnictwie, górnictwie, usługach itp.
Jak daleko sięga ochrona patentowa?
Ochrona patentowa jest ograniczona terytorialnie, co oznacza, że patent udzielony w Polsce daje prawa wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ochrona patentowa daje jej posiadaczowi wyłączne prawo do korzystania z wynalazku na określonych warunkach oraz do zabrania innym korzystania z tego wynalazku bez jego zgody.
Ochrona patentowa trwa 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku do Urzędu Patentowego. Po upływie tego okresu wynalazek staje się dobrem publicznym i każdy może go swobodnie wykorzystywać.
Co jest wyłączone z ochrony patentowej?
Z ochrony patentowej wyłączone są niektóre rodzaje wynalazków. Zgodnie z art. 29 Prawa własności przemysłowej, nie uważa się za wynalazki m.in. odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych, pomysłów, planów, zasad i metod działania w dziedzinie wykonywania czynności umysłowych, gier i działalności gospodarczej oraz programów komputerowych.
Dodatkowo, wynalazki, które są sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobremi obyczajami, nie podlegają ochronie patentowej. Obejmuje to wynalazki, które mogą być szkodliwe dla zdrowia publicznego, bezpieczeństwa publicznego, środowiska naturalnego, itp.
Podsumowując, ochrona patentowa jest kluczowym narzędziem prawnym, które promuje innowacje technologiczne, oferując wynalazcom wyłączne prawa do wykorzystania ich wynalazków na określony okres czasu. Jednakże, nie wszystkie wynalazki są objęte ochroną patentową, a zakres tej ochrony jest ściśle określony prawem własności przemysłowej.