Zakończenie pracy magisterskiej
Wymóg uzyskania pozwolenia administracyjnego jest przejawem ograniczenia podstawowych praw i swobód jednostki, ale wydane pozwolenie przywraca jej tę swobodę chociaż tylko w zakresie ustalonym w pozwoleniu. Koncesje nadają szczególną pozycję podmiotowi który ją uzyskał, ponieważ wraz z koncesją uzyskuje on obowiązek i możliwość prowadzenia działalności na rzecz ogółu mieszkańców i jednostek organizacyjnych, będących zadaniami lub uprawnieniami państwa lub samorządu terytorialnego w obszarach przede wszystkim zmonopolizowanych przez państwo. Jest to też działanie prawne, z pomocą którego państwo realizuje trzy podstawowe funkcje: regulacyjną, nadzorczą i sterującą. Administracja publiczna na podstawie upoważnienia ustawowego może w postępowaniu zmierzającym do wydania pozwolenia regulować sytuację podmiotu; szybciej i sprawniej dostosowywać się do zmieniających się, indywidualnych okoliczności.
Wymóg pozyskania koncesji daje możliwość działań nadzorczych państwu, ponieważ zainteresowany uzyskaniem pozwolenia podmiot sam poddaje swoje zamiary badaniom i ocenom, jest także zmuszony di gromadzenia i przedkładania organom administracji informacji o zamierzonym działaniu.
Koncesja może być wykorzystywana jako instrument służący do wprowadzania polityki gospodarczej lub społecznej państwa zawartej w różnego rodzaju planach i programach, które mają zapewnić uporządkowane procesy gospodarcze. Może być także wykorzystana w przypadkach konieczności ograniczenia określonych przedsięwzięć.
W świetle powyższego, generalna ocena instrumentu pozwolenia administracyjnego (koncesji) wypada pozytywnie.
Podstawowym aktem ustalającym reżim prawny koncesjonowania w Polsce po 1 stycznia 2001 r. jest Prawo działalności gospodarczej. Nie ulega wątpliwości, iż jednym z celów ustawy jest, obok ograniczenia zakresu koncesjonowanej działalności, ujednolicenie zasad koncesjonowania. Zamiarem ustawodawcy jest wprowadzenie w dziedzinach, w których konieczne jest utrzymanie koncesji, tych samych reguł prawnych co do przesłanek udzielenia (cofnięcia, zmiany) jak i trybu (procedur) koncesjonowania. W tym celu w ustawie zawarte zostały:
- dość obszerne regulacje prawne dotyczące koncesjonowania (art.14 – 26),
- oddzielona została instytucji koncesji jako decyzji uznaniowej od instytucji zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej jako decyzji związanej (art.20 oraz art.28),
- konsekwencje niedostosowania do nowych zasad, w określonym terminie, dotychczas obowiązujących szczególnych przepisów odnoszących się do koncesji i zezwoleń.
Analiza przepisów o koncesjonowaniu Prawa działalności gospodarczej wykazuje, iż zawarte w niej regulacje są niejasne. Jest to szczególnie wyraźne w ustaleniu stosunku do przepisów o koncesjonowaniu zawartych w Prawie energetycznym. Wzajemny stosunek przepisów obu ustaw może być różnie oceniany, a to ze względu na treść uregulowań dotyczących konkretnego zagadnienia. Stąd można wysnuć wniosek, że niektóre przepisy Prawa energetycznego muszą być uznane jako przepisy szczególne wobec przepisów Prawa działalności gospodarczej.
Koncesjonowanie działalności gospodarczej energetyki podlega obecnie regułom szczególnym określonym w przepisach Prawa energetycznego. Jednocześnie Prawo działalności gospodarczej nie zawiera odesłania do Prawa energetycznego jako ustawy odrębnej. Odpowiadając na pytanie jakie reguły prawne koncesjonowania działalności gospodarczej w energetyce obowiązują obecnie, nie da się wprost rozstrzygnąć według jednej, generalnej formuły ogólnej. Można natomiast przyjąć z praktyki, że Prawo energetyczne będzie miało pierwszeństwo zastosowania w przypadkach, gdy zawierają unormowania, które są w ogóle są nieuregulowane bądź uregulowane odmienne lub bardziej szczegółowe niż regulacje Prawa działalności gospodarczej. Ponieważ w Prawie działalności gospodarczej nie zamieszczono jednoznacznej reguły „kolizyjnej”, problem ustalenia w sposób wystarczająco precyzyjny stosunku zawartych w obu ustawach uregulowań dotyczących koncesjonowania pozostaje do rozstrzygnięcia doktrynie i orzecznictwu.
Polska jest obecnie na drodze poszukiwania najkorzystniejszych rozwiązań organizacyjno-ekonomicznych w zakresie transformacji krajowej gospodarki energetycznej i włączenia jej w rynek europejski. Jest to zadanie bardzo trudne, ponieważ nie ma uniwersalnego modelu takiej transformacji. Trzeba z trudem dobierać rozwiązania do przewidywanych warunków, starając się wprowadzać je stopniowo w obszarach najbardziej do tego przygotowanych oraz analizować uzyskiwane wyniki.
Zmiana niekorzystnych, wieloletnich zaniedbań w zakresie kształtowania rynku energii, stała się możliwa poprzez podjęcie przez Państwo działań systemowych opartych na aktach prawnych, wyznaczające trwałą politykę energetyczną państwa. Następuje demonopolizacja energetyki, a naturalną konsekwencją jest powstawanie lokalnych rynków energii. Współistnienie różnych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw energetycznych) jest skutecznym narzędziem utrzymania konkurencji na tym rynku. Dotyczy to zarówno przedsiębiorstw wytwórczych, przedsiębiorstw sieciowych o znaczeniu lokalnym (w skali miasta, województwa, czy związków gminnych), jak i przedsiębiorstw zajmujących się obrotem energią.
Dlatego też, w kontekście zachodzących zmian, stosowanie koncesji w tym, zmonopolizowanym sektorze gospodarki jest wręcz niezbędne. Akty prawne, które stanowią synonim nowoczesnej kodyfikacji i potwierdzenie zmiany roli państwa we współczesnej gospodarce energetycznej to Prawo działalności gospodarczej oraz Prawo energetyczne. Jednakże Ustawy te, pomimo wielokrotnych nowelizacji, wciąż zawierają wiele mankamentów powodujących niejasność sytuacji prawnej podmiotów sektora energetycznego. Wciąż wyjaśnienia wymagają takie sprawy jak:
- stosunek przepisów o koncesjonowaniu zawartych w Prawie działalności gospodarczej do przepisów o koncesjonowaniu zawartych w Prawie energetycznym,
- kryteria podejmowania decyzji koncesyjnych przez Prezesa URE,
- kompetencji ministra właściwego do spraw gospodarki.
Obecnie istniejące uwarunkowania prawno – administracyjne stanowią zamknięcie pewnego, niezwykle istotnego etapu dla sektora energetycznego (w tym ciepłownictwa) tworząc podstawy do usystematyzowania gospodarki energetycznej dostosowanej do wymogów rynkowych. Najistotniejszym dla transformacji jest jednoznaczne rozdzielenie podstawowych funkcji spełnianych dotychczas przez państwo:
- funkcja tworzenia i realizacji polityki energetycznej,
- funkcja kształtowania cen,
- funkcji właściciela przedsiębiorstw energetycznych.
Dla oddzielenia tych trzech funkcji powstało nowe w polskim systemie administracji pojęcie regulacji, opartej na przesłankach ekonomicznych, a regulatorem stał się specjalnie utworzony – Urząd Regulacji Energetyki
Polityka energetyczna państwa stwarza warunki dla powstania i rozwoju rynku energii oraz wprowadza mechanizmy rynkowe. Powstały system pozwala sterować działaniami w kierunku rozwiązań zgodnych z decyzjami władz, ale na ryzyko ekonomiczne właścicieli.
Należy podkreślić, że dotychczasowa współpraca ludzi różnych specjalności o najwyższych kwalifikacjach, zaangażowanych w przy procesach transformacji gospodarki energetycznej doprowadziła do powstania uwarunkowań prawno – administracyjnych, które skutecznie ograniczają straty ogólnospołeczne wynikające z żywiołowego procesu urynkowienia energii (ciepła).